Gardenuit Meidoornstraat

Nadat de renovatie van een gedeelte van de wijk Tuinzigt was afgerond, kreeg het plein aan de Meidoornstraat 1997 een in het oog springende bewaker.
Het moest een groot beeld worden, een beeld dat je zag staan, ook als je over de Meidoornlaan rijdt, een beeld dat zich in het geheugen nestelt, een beeld dat het plein een voor- en achterkant geeft, een karakteristiek Tuinzigtbeeld.
Het werd een man op een paal en de kunstenaars noemden hem “Gardenuit”. De afgeronde top van de paal raakt het ronde hoofd van de man. Hij staat op zijn kop en op de paal staat van boven naar beneden in hoofdletters zijn naam. Er is nóg een paal, daar staat geen man op en ook geen naam maar horizontale streepjes, als op een meetlat.
Van enige afstand lijkt de omgekeerde man op een narcis, hij heeft zijn armen en benen gespreid. Hij doet een beetje een bloeiende bloem na.
Zijn naam is een éénwoordig gedicht met internationale invloeden: letterlijk vertaald vanuit het Frans, is hij de nachtwacht, garde de nuit. Dat “nuit” is van tuinzigt (omgekeerd tuin) en garden spreekt voor zich. Maar wat het kunstenaarsduo betreft is het “De Gardenuit” (met zachte G) en een gardenuit, dat is een man die ondersteboven het plein als het ware op zijn hoofd draagt.

Naam: Gardenuit
Omschrijving: beeld van man op paal (ondersteboven)
Kunstenaar: Hewald Jongenelis & Sylvie Zijlmans – RKD & RKD
Hoogte: ca. 3,5 meter
Jaar: 1997
Materiaal: brons
Locatie: t.o. Meidoornstraat 86

Advertenties

Vredesduif Groenedijkplein

De plaatsing van het monument ging niet zonder slag of stoot. De kunstenaar wilde dat het kunstwerk werd geplaatst op een 3,5 meter hoge paal, maar de opdrachtgever zette het maar op een sokkel van 1 meter hoog. De kunstenaar stapte naar de rechter en deze gaf hem gelijk waardoor de onthulling en de feestelijkheden niet door gingen. Verdraagzaamheid en respect voor elkaar was men even vergeten en dat in de vredesweek! Het beeld zou door minister Ernst Hirsch Ballin op 19-9-2009 onthuld worden tijdens de vredesweek, maar dat ging dus niet door. Het werd uiteindelijk bijna een jaar later op 25-9-2010 onthuld door wethouder Bob Bergkamp, niet op de oorspronkelijke plaats midden op de rotonde maar op het Groenedijkplein.
Breda herdacht op 29 juni 2019 voor het eerst de afschaffing van de slavernij en dat gebeurde bij de Vredesduif. Sinds 2002 wordt de afschaffing hiervan op 1 juli in Amsterdam bij het Nationaal monument herdacht. Rotterdam en Tilburg volgde daarna en in 2019 Breda dus. Er is voor Breda-noord gekozen, omdat daar de meeste mensen wonen met een Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse achtergrond. Daarnaast is natuurlijk de Vredesduif een passend beeld voor de herdenking. In Nederland werd (pas) op 1-9-1863 de slavernij afgeschaft).

Naam: Noach’s Olijftak – Vredesduif
Omschrijving: beeld van vredesduif
Kunstenaar: Paul Hermans – RKD
Hoogte: ca. 2,5 meter
Hoogte sokkel: ca. 2,2 meter
Spanwijdte: ca. 2,5 meter
Jaar: 19-9-2010
Materiaal: polyester
Monument: Vredesmonument
Locatie: Groenedijkplein

Sint Laurentius, Laurentiuskerk Ulvenhout

Het beeld bevindt zich boven de ingang van de kerk. De kerk is gebouwd in 1904 door architect C. van Hoof.
De palmtak in de rechterhand van Laurentius is het symbool van zijn martelaarschap en van zijn overwinning als christen op de dood. Het rooster in zijn rechterhand getuigd van de wrede martelingen die hij onderging en zijn dood boven het vuur. Laurentius was een Romeinse diaken die weigerde de schatten van de kerk over te dragen aan de perfect van Rome. In plaats daarvan bracht hij boeken in veiligheid en verdeelde het geld onder de aan hem toevertrouwde armen. Ondervraagd over de plaats van de kerkschatten wees hij op een grote schare bedelaars, zieken en kreupelen met de woorden: “Zij zijn de schatten van de kerk.”
Al vanaf de late middeleeuwen is Laurentius patroon van de kerkgemeenschap in het Ginneken. Opeenvolgende kerkgebouwen droegen zijn naam en in de 19de eeuw werd de Ulvenhoutse kerk aan hem toegewijd. De naam Laurentius werd ook verbonden aan scholen, verenigingen, de melkfabriek, straten, een woningbouwvereniging en zelfs het Laurensziekenhuis in de Ulvenhoutselaan in Breda.
Beelden van Laurentius bevinden zich ook in de voorgevels van de kerken in het Ginneken.
Het rooster (aan zijn linkerhand) is ook weergegeven op de wapenschilden van Ulvenhout en Ginneken.

Naam: Sint Laurentius
Omschrijving: beeld van heilige
Hoogte: ca. 2,5 meter
Jaar: 1904
Materiaal: steen
Locatie: St. Laurentiuskerk, Dorpstraat 42 N51 33.116 E4 47.825

Leeuwinnen Wilhelminastraat

Het duurde twee jaar voordat het kunstwerk op de kleine rotonde ter plaatse van de Wilhelminastraat, Ginnekenweg en Baronielaan werd geplaatst. Op 9 oktober werd onder belangstelling van enkele honderden toeschouwers het kunstwerk onthuld. De presentatie van de feestelijke onthulling werd verzorgd door Nick Nielsen die bekend is van de Telekids Wonder School. Met een hoogwerker van de brandweer werd in het bakkie door de Bredase wethouder Boaz Adank en Coen Bastiaansen (voorzitter van de winkeliersvereniging Wilhelminastraat) het zeil verwijderd dat al een paar weken om de twee beelden was omwikkeld.
De beelden werden gedoopt met champagne. In plaats van de champagne te spuiten werd het wat onwennig over de beelden gegoten.
Er is hard gewerkt aan de financiering van het kunstwerk. Het geld is tot stand gekomen dankzij crowdfunding. Er is 75.000 euro verzameld door de initiatiefnemers bij onder meer het Mondriaan fonds, de gemeente Breda en ondernemers uit Oranje Zuid. De winkeliers van Oranje Zuid hebben samen met de gemeente Breda kunstenaar Tom Claassen uitgekozen om een ontwerp te maken vanwege zijn persoonlijke band met de stad Breda. Claassen staat bekend om zijn figuratieve beelden.
Het kunstwerk bestaat uit een 8,5 meter hoge antieke stalen mast met twee stalen armen waaraan twee goudkleurige leeuwinnen hangen. De dieren symboliseren de koninginnen Beatrix en Maxima. De beelden moeten de grandeur van de Wilhelminastraat terugbrengen.
Tijdens het WK-dames voetbal in juni-juli 2019 werden de ‘Leeuwinnen’ voorzien van slingers en oranje ballonnen (omdat de Nederlandse dames die zo goed presteren ook Leeuwinnen genoemd worden).
Tom Claassen is een kunstenaar uit Breda, die Academie voor Beeldende Kunsten St. Joost heeft gevolgd. Een tweede kunstwerk van deze kunstenaar bevindt zich op het Thorbeckeplein. Het gaat om het beeld “De Eland” dat al in september 1999 is geplaatst.

Naam: Koninginnen
Omschrijving: figuratief beeld van 2 leeuwinnen
Kunstenaar: Tom Claassen – RKD
Kosten: 75.000 euro
Hoogte: ca. 1 meter
Jaar: 9 oktober 2016
Materiaal: kunststof
Locatie: t.o. Wilhelminastraat 52

Vier Heemskinderen Rombout Keldermansstraat

Dit beeld verwijst naar een sage uit de tijd van Karel de Grote.
Ridder Aymon van de Ardennen (in het Nederlands verbasterd tot Heems) was een trouwe leenman van Karel de Grote. Hij zou getrouwd geweest zijn met Aye, een zuster van Karel. Zij schonk haar echtgenoot vier zonen: Ritsaert, Writsaert, Adelaert en Reinout. Van het viertal was Reinout de sterkste. De vier zonen kregen van hun vader, naar oude traditie, elk een paard als geschenk. Reinout was echter zo sterk, dat hij zijn rijdier per ongeluk doodde. Toen werd hem een tweede paard aangeboden, maar brak hij het reeds bij de eerste rit de lendenen.
Heer Aymon wist echter raad. Omdat een ridder toch een paard moest hebben, bracht hij zijn zoon naar een burcht waarin de beruchte hengst Bayard (het Ros Beiaard) opgesloten zat, een driftig beest dat door iedereen gevreesd werd en nog nooit zijn meester gevonden had. Onverschrokken trad Reinout het briesende paard tegemoet, dat hem onmiddellijk met een fikse trap enkele meters verder gooide. Reinout wilde het echter niet opgeven en na een heroïsche strijd slaagde hij erin het wonderbare paard aan zijn wil te onderwerpen. Vanaf dat moment zou het Ros Beiaard ridder Reinout blindelings gehoorzamen.
Maar er ontstond een ernstige vete tussen Karel de Grote en Aymon en zijn zonen. Tijdens een partijtje schaak aan het hof volgde een hoogoplopende ruzie tussen Reinout en zijn neef Lodewijk, Karels zoon, waarbij de driftige Reinout in zo’n woede ontstak, dat hij alle stukken omver gooide en zijn tegenspeler een dodelijke dreun op het hoofd gaf met het zware zilveren schaakbord. Karel zwoer dat hij Lodewijk zou wreken en hij achtervolgde de vier broers, die wegvluchtten op de rug van het ros Beiaard en zich verborgen in de ontoegankelijke Ardennen. Vanuit hun sterke burcht Montalbaen verdedigen de vier ridders zich tegen de aanvallende legerbenden van hun oom.
Intussen was hun vader Aymon in de handen van Karel de Grote gevallen. Karel was enkel bereid vrede te sluiten en Aymon vrij te laten, indien het duivelse Ros Beiaard aan hem werd uitgeleverd. Reinout weigerde aanvankelijk op dit voorstel in te gaan, maar zwichtte uiteindelijk toch onder de smeekbeden van zijn moeder. Omdat het paard de reputatie had onoverwinnelijk te zijn, besloot Karel het te verdrinken. Met gebroken hart en lede ogen moest Reinout lijdzaam toezien hoe het naar de rivier werd gebracht en met zware molenstenen om de nek in het water werd gegooid. Tot tweemaal toe verbrijzelde het paard met één hoefslag de stenen en zwom het terug naar de oever, waar Reinout stond te kijken. Bij een derde poging werden de stenen verzwaard, maar toch kwam het Ros Beiaard weer boven water, reikhalzend naar zijn meester, maar die kon het lijden van het beest niet meer aanzien en wendde zijn hoofd af. Denkend dat zijn meester niets meer van hem wilde weten, liet het nobele dier zich verdrinken.
Vooral in de Maasvallei houden vele verhalen de sage van de Vier Heemskinderen in leven. De rivier waarin het Ros Beiaard werd verdronken, wordt geïdentificeerd met de Maas. De burcht van Montalbaen is volgens sommigen Montauban sous Buzenol, nabij Virton (niet te verwarren met Montauban in Frankrijk) waar zich inderdaad ruïnes bevinden. Maar ook het kasteel Poilvache wordt ermee in verband gebracht. Volgens de plaatselijke legende zou het Ros Beiaard de beroemde Rocher Bayard, een naaldvormige rotspunt nabij Dinant, tijdens de vlucht van de Vier Heemskinderen met één hoefslag gespleten hebben.
Ook in de Franse Ardennen (onder meer in de omgeving van Monthermé en Revin) herinneren verschillende plaatsnamen nog aan de heldendaden van de Vier Heemskinderen.
In Vlaanderen bestaat nog een lokale variant: dáár was Aymon de heer van Dendermonde, en het Ros Beiaard zou niet in de Maas maar in de Schelde verdronken zijn. Alleszins spelen de Vier Heemskinderen en het Ros Beiaard een grote rol in de plaatselijke folklore van Dendermonde.
Alle figuren (zowel de hoofd- als bijfiguren) uit Karel ende Elegast kunnen op enigerlei wijze worden herleid tot figuren uit de historie van de vier Heemskinderen: zo is de christelijke ridder-tovenaar Elegast in feite de christelijke ridder-tovenaar Malegijs.
In Nijkerk, vlak naast de Grote Kerk, staat een beeld van de Vier Heemskinderen op het Ros Beyaard. Ook in Geldrop staat op de Laan der vier Heemskinderen een zelfde soort beeld.
De Angelo Roncallischool aan de Hendrik Berlagestraat werd in 1968 geopend. In het kader van de 1 procent regeling had het schoolbestuur het oog laten vallen op een kunstwerk van Kees Keijzer. Eerder maakte Keijzer een beeld voor Basisschool De Liniedoorn in de Baliëndijk. Na opheffing en afbraak van de school in 1992 is het beeld verplaatst naar de Rombout Keldermansstraat.
In 2016 is het parkje heringericht en het kunstwerk 200 meter verderop geplaatst.
Op Haagdijk 20 is eveneens een kunstwerk aangebracht met de naam Vier Heemskinderen. Het betreft het uithangbord van Klaartje Scheer.
Andere beelden van de kunstenaar in Breda zijn: Abstract, Brug en Meeuw.

Naam: Vier Heemskinderen
Omschrijving: abstract
Kunstenaar: Kees Keijzer – RKD
Jaar: 1968
Materiaal: ijzer
Sokkel: beton, ca, 80 cm
Locatie: t.o. Rombout Keldermansstraat 53

Walger Kloosterlaan 128

Voor de tentoonstelling ‘Coulissen’ in het park Wolfslaar in 1993 maakte Karel Goudsblom een reusachtige gietijzeren beeld gebaseerd op de traditionele Walger-koppen. De gapers die vroeger boven de deur hingen van iedere apotheek of drogisterij. Goudsblom combineert in zijn werken de klassiek moderne lijn van de Rodin-traditie met hedendaagse postmoderne elementen. Het zien en kijken naar het oog, de kunstenaar als observator, het zelfportret. Deze concepten vormen de kern van zijn thematiek.
Na de tentoonstelling kreeg Lokaal-01 aan de Kloosterlaan in 1994 toestemming van de gemeente om het beeld tijdelijk op het grasveld voor de deur te plaatsen als uithangbord voor een expositie van Goudsblom. Tijdelijk werd definitief, de gemeente ging tot aankoop over en de Walger werd een beeld bepalend element voor deze instelling voor beeldende kunst. In de gevel van het gebouw bevinden zich nog twee hardstenen gapers, tijdens de bouw aan gebracht door het toenmalige Ministerie van Oorlog. Twee koppen die net als het gietijzeren beeld de tong ver uitsteken. Lokaal-01 laat er geen onduidelijkheid over bestaan; dit gebaar willen we niet kenschetsen als een geeuw van verveling of een poging zich te ontspannen. Eerder zien we in het beeld en de gevelstenen een gebaar, een uitnodiging. Lokaal-01 laat het achterste van zijn tong zien.

Naam: Walger
Omschrijving: beeld van hoofd
Kunstenaar: Karel Goudsblom – RKD
Gewicht: 2400 kg
Jaar: 1994
Materiaal: ijzer
Locatie: t.o. Kloosterlaan 128

De Werker Boeimeerlaan

Het beeld van de werker symboliseert het zware bestaan van een arbeider.
Kunstenaar Kees Buckens is geboren in Breda.
Het kunstwerk heeft eerst in de Julie Claeysstraat gestaan. Daarna is het jaren weg geweest en in april 2019 is het beeld herplaatst in het park achter de Boeimeerlaan.

Naam: De werker
Omschrijving: figuratief beeld van een arbeider
Kunstenaar: Kees Buckens – RKD
Afmeting (hxbxd): 145 x 70 x 70
Jaar: 1991
Materiaal: natuursteen
Sokkel: beton
Locatie: Park aan Boeimeerlaan