Aanvullingen en correcties over kerkkunst in de gemeente Breda worden zeer gewaardeerd. U kunt uw informatie zenden naar het emailadres als vermeld op de pagina INFO / CONTACT
Laatste update van deze pagina 2-6-2023
Op deze pagina vindt u alle kunstvoorwerpen van de Sint Laurentiuskerk aan de Ginnekenweg 333.
Volgens de overlevering werd de eerste kerk ter ere van Laurentius gesticht door Constantijn de Grote. Dat gebeurde omstreeks 330-340 na chr. boven zijn graf in Rome, de Sancti Laurentii extra muros (buiten de-muren). Er werden daarna binnen de muren van Rome nog verscheidene andere kerken gebouwd, toegewijd aan de H. Laurentius. Ook in andere landen zijn een aantal kerken, kapellen of kloosters naar Laurentius vernoemd. In Nederland betreft het 19 katholieke en 4 protestante kerkgebouwen. In Noord-Brabant zijn het behalve Ginneken en Ulvenhout, de R.K. kerken van Dongen, oud-Gastel en Rosmalen; en de protestante kerken van Ginneken en Dongen.
De Ginnekense parochie werd in 1317 afgescheiden van de moederkerk in Gilze. De kapel – later kerk – van dit dorpje bestond echter al eerder. Het is niet onmogelijk dat reeds in 1317 Laurentius de patroon van de Ginnekense parochie is geworden. In ieder geval is er in 1416 een Laurentiusaltaar in de kerk aanwezig geweest.
De kerk van Ginneken viel ook na 1317 evenals Gilze onder de abdij van Thorn en onder het bisdom van Luik. Het is niet onmogelijk dat de keuze van Laurentius iets te maken heeft gehad met de trouw aan de paus van Rome tijdens het pauselijk schisma. In Rome bestond immers al een oude traditie met de verering van de Laurentius.
In 1649 aan het einde van de 80-jarige oorlog moesten de Ginnekense katholieken uitwijken naar elders en het kerkgebouw moest worden overgedragen aan de hervormden. Al spoedig verbleef de pastoor op Grimhuysen in Ulvenhout, maar moest daar na enkele jaren vertrekken. Eerst omstreeks 1740 kwam de parochie terug naar Grimhuysen, waar al spoedig een schuurkerk werd gebouwd. In de Franse tijd probeerden de Ginnekense katholieken hun oude kerkgebouw in het dorp terug te krijgen. Hun Ulvenhoutse broeders voelden er echter niets voor om hun pas vernieuwd kerkje te sluiten. Uiteindelijk stichtten de katholieke Ginnekenaren in 1837 een nieuwe parochie in het dorp, die uiteraard Laurentius als patroonheilige kreeg. In datzelfde jaar werd Ulvenhout een zelfstandige parochie met eveneens de H.Laurentius als patroon.
In 1902 kreeg Ginneken een nieuwe Laurentiuskerk, ter vervanging van de oudere in 1845 ingewijde voorganger die op de zelfde plaats had gestaan. Twee jaar later bouwde Ulvenhout eveneens een nieuwe Laurentiuskerk ter vervanging van het kerkje uit 1792.
De naam Laurentius drong diep door in het sociale en maatschappelijke leven van beide dorpen. Het werd de naam van de jongensscholen, van verenigingen, van de merkfabriek, van het Ginnekense ziekenhuis en zelfs van de woningbouwvereniging. Vooral in Ulvenhout werd in tal van gezinnen een zoon vernoemd naar deze parochieheilige. In Ginneken leeft de naam nog voort in het Laurenspark, de Laurensstraat, de Katholieke Basisschool St.Laurentius en in de woningbouwvereniging St.Laurentius. Ook Ulvenhout kent een Laurentiusstraat.
Omschrijving: Heilig Hartbeeld
Kunstenaar: August Falise – RKD
Hoogte: 3 meter
Kosten: 4500 gulden
Inscriptie: AUG FALISE 1926
Jaar: 25-7-1926
Materiaal: brons
Materiaal sokkel: marmer, hoogte x cm
Het verhaal:
In 1925 nam de toenmalige kapelaan C. van Hooydonk het initiatief om te komen tot de oprichting van een H.Hart-monument. Binnen enkele maanden wist hij het benodigde geld bijeen te brengen. Uiteindelijk werd het kerkplein gekozen als beste locatie. Aanvankelijk wilde men de architect van de kerk Jos Cuypers het ontwerp laten maken. Toen ook andere architecten een ontwerp wilden indienen, bleek dat van de in Ginneken wonende Petrus Franciscus Waltherus Bilsen beter in de smaak te vallen. Bilsen ontwierp eerder het patronaatsgebouw aan de Viandenlaan. Ook het in 1940 verwoeste Witgele-Kruisgehouw aan de Dillenburgstraat en de verdwenen Montessorischool aan de Postlaan waren van zijn hand.
Op advies van de Oosterhoutse Benedictijn Dom Bellot werd als beeldhouwer gekozen voor August Falise uit Wageningen. Voor het beeld liet men drie ontwerpen maken. De duurste kwam als beste uit de bus. Voor f 4.500,- maakte hij een drie meter hoge bronzen Christusfiguur, die op de door Bilsen ontworpen sokkel werd geplaatst. Deze bestond uit een achtkantige voet met treden, gemaakt van een bijzondere soort roze graniet. Op de treden rusten vier bronzen bloembakken. Op de achtzijdige sokkel werden vier koperen schilden bevestigd.
Schild 1 toont een gouden kroon met vleugels met de tekst: WAARHEID LIEFDE VREDE.
Schild 2 is een tekstbord met de tekst: OPGERICHT DOOR DEN EERW. HEER PASTOOR A.H.v.DIJK OVERL. 11 APRIL 1926 ONTHULD DOOR DEN ZEER EERW. HEER PASTOOR G.J.K.v.WEES GINNEKEN 26 JULI 1926
Schild 3 is het wapenschild van de (voormalige) gemeente Ginneken.
Schild 4 is het Christusmonogram omsloten door twee olijftakken. Het Christusmonogram, ook wel Christogram of chi-rho genoemd, behoort – naast het kruis en het ichthussymbool (de vis) – tot de belangrijkste symbolen om Jezus Christus mee aan te duiden (vooral in de late oudheid). Het is een verwijzing naar het oudere zonnerad.
Het is een afkorting van de Griekse naam ΧΡΙΣΤΟΣ (Christus), waarbij de eerste twee letters, Χ (Chi) en Ρ (Rho), tot een monogram gevormd zijn. Volgens een andere traditie gaat het om de Griekse equivalenten van de beginletters van het Latijnse Christus Rex (Christus (is) Koning).
Het monogram wordt vaak begeleid door de letters alfa en omega, ontleend aan Openbaring 22:13. Vooral in protestantse kringen – maar niet alleen daar – wordt het Christusmonogram veel gebruikt als decoratie op omslagen van bijbels, liturgie- en liederenboeken, e.d.
De eerste drie schilden zijn in de jaren tachtig van de twintigste eeuw smadelijk verloren gegaan, anders gezegd; ze zijn gewoon gestolen. Alleen voor het achterste schild (Christusmonogram) hadden de dieven, gezien de tekst, geen belangstelling, waardoor dit tot op de dag van heden, zij het zwaar gehavend, bewaard is gebleven.
In 1926 werd het beeld omgeven door een fraai betegeld plein. Het werd aan de achterzijde afgesloten door het hekwerk, dat sedert een tiental jaren vóór het monument langs het trottoir staat. In verband met vandalisme werd toen het betegelde plein vervangen door ondoordringbaar stekelig groen. Gelukkig heeft het kerkbestuur in 2001 de beplanting laten vervangen, waardoor in ieder geval het monument weer geheel zichtbaar is.
Jezus is afgebeeld op een bol, die de wereld symboliseert. Jezus is de leider van de wereld.
Omschrijving: tegeltableau (sectiel) Lam Gods
Hoogte: ca. 1,8 meter
Montagehoogte:
Jaar: 1926?
Materiaal: steen
Het verhaal:
Op het veelkleurig tableau ziet u van boven naar beneden: de scheppende hand van de Vader, de stralen van de heilige geest. Lam Gods staande op de regenboog en het boek der openbaring met de zeven sloten en de zeven zegels. De regenboog symboliseert het verbond van God tussen de hemel en de aarde. (Genesis 9,13: “Ik zet mijn boog in de wolken; die zal het verbond zijn tussen Mij en de aarde”.) Lam Gods houdt een vaandel vast. Uit het (offer)lam stroomt bloed, dat in een kelk loopt.
Agnus Dei (Latijn voor Lam Gods) is een uitdrukking die verwijst naar Jezus Christus in zijn rol van de perfecte sacramentele opoffering die de zonden van de mens verzoent in de christelijke theologie.
In Johannes 1:29 en 1:36 wijst Johannes de Doper naar Jezus met de woorden: “Ziet, daar is het Lam van God dat de zonde van de wereld wegneemt”.
In Openbaring 5:4 e.v. treedt Jezus op in de gedaante van een geslacht lam.
In Jesaja 53:7 klinkt:
Als een lam werd Hij ter slachting geleid;
als een schaap dat stom is voor zijn scheerders,
zo deed Hij Zijn mond niet open.
In Handelingen 8 is te lezen dat dit gedeelte werd gelezen door de Ethiopische kamerheer en dat dit werd uitgelegd door de apostel Filippus. In Handelingen 8 is deze tekst geciteerd uit de Septuagint, wat verklaart dat de tekst iets anders is dan de Hebreeuwse tekst in Jesaja 53.
Het offer van een lam en het bloed van het lam zijn in de godsdiensten van het Midden-Oosten een vaker gebruikt beeld.
In de kunst is het Agnus Dei de figuur van een lam dat een kruis draagt, symbool voor Jezus als Lam van God. Deze voorstelling wordt vaak gebruikt in christelijke kunstwerken, waarvan De aanbidding van het Lam Gods in Gent het beroemdste is.
Omschrijving: beelden v.l.n.r Hippolytus (1), Sint-Laurentius (2) en Romanus (3)
Kunstenaar: Cuypers-Stolzenberg (1), Peeters (2) , Cuypers-Stolzenberg (3)
Hoogte:
Montagehoogte:
Jaar: ? (1), 1848 (2), ? (3)
Materiaal: steen (1), kalksteen (2), steen(3)
Het verhaal:
Zoals gebruikelijk werd in de voorgevel van de godshuizen een beeld van de patroonheilige geplaatst. In Ginneken prijkt een beeltenis van Laurentius in de topgevel van het voorfront tussen de twee hoektorens. Laurentius wordt hier geflankeerd door twee andere heiligen en martelaren uit zijn tijd. Aan zijn rechterzijde (dus vanaf de straat gezien links) staat de martelaar Hippolytus, aan de linkerzijde Romanus, die eveneens de marteldood stierf.
Laurentius was een diaken en martelaar die leefde van 210-259 n.Chr. Volgens de overlevering werd hij omstreeks 210 na chr. geboren in Loreto (Spanje). In 257 werd hij in Rome door paus Sixtus-II aangesteld als diaken. Er waren totaal zeven diakenen, die de zorg hadden voor de evangelieboeken en de liturgische vaten. Ze beheerden de financiën en zorgden voor de armen. Tijdens een dienst in de catacomben werden Sixtus en en zijn diakenen, echter zonder Laurentius, gevangen genomen en later onthoofd. Drie dagen later werd ook Laurentius gearresteerd. Intussen had hij echter de boeken en vaten in veiligheid gebracht en het geld verdeeld onder de armen. Hij werd levend geroosterd.
Laurentius is de patroon van de brandweerlieden wegens zijn onverschrokkenheid tegenover het vuur; van de bakkers, wegens het roosteren op vuur; van de slagers vanwege het roosteren van vlees; van bibliothecarissen en archivarissen, omdat hij de boeken in veiligheid wist te brengen. Hij wordt vaak afgebeeld met het rooster en met een boek of rol, soms ook met de martelarenpalm.
Het beeld van Laurentius prijkte van 1845 tot 1902 boven het portaal van de eerste kerk, die zoals boven reeds gezegd, de voorloper was van de huidige kerk. Het beeld is gemaakt op het atelier van de Antwerpse beeldhouwer Peeters uit een vrij harde soort kalksteen afkomstig uit de groeve van Charleroi. De twee belendende beelden, die kleiner zijn dan dat van Laurentius, zijn gehouwen uit een donkere steen afkomstig uit de groeve van Luik.
Laurentius wordt volgens de traditie afgebeeld met het rooster waarop zijn linkerhand rust; in zijn rechterhand draagt hij een boek, als symbool van zijn taak als diaken, die onder andere voor de boeken moest zorg dragen. Vlak voordat hij werd gearresteerd wist hij deze in veiligheid te brengen.
Hippolytus en Romanus zijn minder bekend dan Laurentius. De legenden over hun levenswandel zijn ook niet eensluidend. Hippolytus zou priester zijn geweest onder paus Callixtus, later zelfs schismatiek bisschop van Rome. Na bijna een scheuring in de kerk te hebben veroorzaakt, zou hij hoor de Romeinse keizer Valentianus verbannen zijn naar Sardinië, waar hij zich met de kerk zou hebben verzoend en waar hij op 13 augustus 258, drie dagen na Laurentius, de marterdood gestorven zou zijn.
Meer waarschijnlijk is een achttiende eeuwse lezing.
Hippolytus zou een edelman te Rome zijn geweest, aan wie de bewaking van de gevangen genomen Laurentius was toevertrouwd. Hij werd door de reeds gefolterde Laurentius bekeerd tot het christendom. Toen Hippolytus na de dood van Laurentius hielp bij de begrafenis en luidkeels uitkwam voor zijn christelijk geloof, werd ook hij gevangen genomen en met stenen geslagen. Ook zijn negentien huisgenoten moesten het ontgelden. Zij werden in het bijzijn van Hippolytus onthoofd. Zelf werd hij achter wilde paarden over de stenen gesleept en zo ter dood gebracht.
Hippolytus werd in de late Middeleeuwen uitgebeeld voortgesleept achter een paard; later met de werktuigen waarmee hij werd gemarteld, echter ook in volle wapenrusting. In Ginneken wordt Hipporytus echter voorgesteld in het gewaad van een bisschop of priester. Hij draagt in zijn rechterhand een boek met daarop enkele stenen.
Van Romanus is maar weinig bekend. Hij was een Romeins soldaat, die onder de indruk was van de wijze waarop Laurentius zijn folteringen onderging. Geholpen door de gevangenisbewaarder van Hippolytus – die in het geheim reeds christen was – kon hij doordringen tot de kerker van Laurentius, waar hij door Hippolytus gedoopt werd. Toen de keizer dit vernam, liet hij hem op 9 augustus 259 onthoofden.
Romanus werd in de Middeleeuwen meestal uitgebeeld in de uitrusting van soldaat. Het beeld van Romanus in de topgevel van het voorfront van de kerk in Ginneken laat ons een man zien, gekleed in een eenvoudige tuniek. In zijn rechterhand draagt hij een lans, zijn linkerhand rust op een schild, terwijl aan zijn gordel een zwaard hangt. Dit laatste verwijst naar zijn dood door onthoofding.
De beelden van Hippolytus en Romanus komen, evenals de meeste beelden binnen de kerk, uit de beeldenfabriek van Cuypers-Stolzenberg te Roermond.
Omschrijving: afbeelding met Bijbelse voorstelling
Hoogte:
Montagehoogte:
Jaar: 1926?
Materiaal: steen
Het verhaal:
Boven de ingang van de kerk is dit bijbels tafereel te zien. Op de afbeelding zien we Jezus Christus die een boek vasthoudt. Op het boek staat de tekst “Ego sum via veritas et vita”. Dit betekent “Ik ben de weg, de waarheid en het leven”. Deze zin wordt in Johannes 14 vers 6, van de Bijbel genoemd. Jezus maakt met zijn rechter hand het zogenoemde ‘spreekgebaar‘. Het spreekgebaar is het opsteken van de rechterhand met de wijsvinger en de middelvinger naast elkaar gestrekt en de duim soms gevouwen over de naar binnen gebogen ringvinger en pink. Met dit gebaar geboden vroeger oratoren (spreker) hun toehoorders tot stilte en aandacht. In moderne tijden dient het ter bevestiging van het uitspreken van of instemmen met een eed. In sommige landen wordt voor dit laatste gebaar de opgestoken open hand gebruikt.
Linksboven staat een engel, linksonder een leeuw met vleugels, rechtsboven een adelaar en rechtsonder een rund met vleugels. Alle vier figuren houden een gesloten boek vast. De 4 figuren staan voor resp.: Mattheüs, Marcus, Johannes en Lucas, de 4 evangelisten. Een evangelist is letterlijk de brenger van een evangelie (“goede boodschap”).
In de beeldende kunst worden deze 4 evangelisten sinds de vierde eeuw niet alleen afgebeeld in de vorm van menselijke gedaanten, maar ook als symboolgestalten. Deze laatste werden geïnspireerd door de visioenen in de Bijbelboeken Ezechiël 1 en Openbaring 4. Hierin wordt de apostel Mattheüs als engel (of als mens), Marcus als leeuw, Johannes als adelaar en Lucas als stier (of als os of als kalf). Deze weergave, ook wel tetramorf genoemd (uit het Grieks: vier vormen), is waarschijnlijk van Syrische oorsprong.
Onder de afbeelding staat de tekst “DOMVS-DEI-PORTA-COELI”. Dit betekent: “Dit is het huis van God en de poort naar de hemel”.
Aan de gevel van de kerk op de Klokkenberg bevindt zich een soort gelijke afbeelding.
foto
Omschrijving: beeldengroep van apostelen en Heilige Familie
Hoogte: ca. 1,8 meter
Jaar: 1902
Materiaal: steen
Locatie: priesterkoor
Het verhaal:
Van links naar rechts zien we de volgende apostelen. Tussen de haakjes de marteltuigen waarmee zij om het leven zijn gebracht of vaak worden afgebeeld:
Simon (zaag), Mattheus (boek en bijl), Thomas (boek en ?), Jacobus Maj (boek en staf), Joannes (kelk), Petrus (boek en sleutel), Maria, Christus, Joseph, Paulus (zwaard), Andreas (Andreaskruis en boek), Philippus (boek en kruis), Jacobus Min (boek en stok), (Judas) Thadeus (boek en knuppel) en Bartholomeus (boek en mes).
Tien apostelen dragen een boek, hetgeen de bijbel aanduidt.
Achter hun hoofden is een aureool, stralenkrans of nimbus afgebeeld. Het is een ring van licht om het lichaam van goddelijk of heilige personen. Een aureool kan ook de straling of lichtkrans aanduiden – doch minder juist – die alleen het hoofd omgeeft.
Omschrijving: beeld van St. Laurentius
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: gepolychromeerd hout
Het verhaal:
Het verhaal van St. Laurentius leest u hierboven bij de drie beelden van Hippolytus, Sint-Laurentius en Romanus.
Omschrijving: paneel in hoog reliëf
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: gepolychromeerd hout
Het verhaal:
Het reliëf is afkomstig van het voormalige Laurentiusaltaar. Het hangt nu rechts van het orgel tegen de muur. Laurentius wordt diaken gewijd, knielend voor de paus die een kelk en pateen overhandigt. Onderschrift: De Heilige Laurentius wordt diaken gewijd.
Omschrijving: paneel in hoog reliëf
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: gepolychromeerd hout
Het verhaal:
Het reliëf is afkomstig van het voormalige Laurentiusaltaar. Het hangt nu links van het orgel tegen de muur. Laurentius wordt gevangen genomen, hij is omgeven door drie soldaten en een magistraat met een wetsrol. Onderschrift: De Heilige Laurentius wordt gevangen genomen.
foto
Omschrijving: beeld van H. Stefanus
Kunstenaar: Cuypers & Stoltenberg Co (Roermond)
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: gepolychromeerd hout
Het verhaal:
Stefanus was diaken en de eerste martelaar. Op een 3e augustus halverwege de 5e eeuw kwam het stoffelijk overschot van Sint Stefanus vanuit Jeruzalem naar Rome. Men wilde hem bijzetten in de kerk van Sint Petrus Banden. Maar – aldus de legende Aurea uit de 13e eeuw – toen zij de kerk van Laurentius passeerden konden de dragers opeens geen stap meer verzetten. Daarop krijste een meisje: “Snappen jullie niet waarom je niet verder kunt? Sint Stefanus heeft zichzelf natuurlijk een plaatsje uitgekozen aan de zijde van broeder Laurentius.” Dus brachten ze Stefanus naar Sint Laurentius. Die wilde laten zien hoe blij hij was met de komst van zijn medediaken en schoof een beetje opzij in zijn graf, zodat Stefanus ernaast kon liggen.
Oorspronkelijk stonden de beelden van Laurentius en Stefanus in een kapelkast met daarboven drie kandelaars. Zij maakten deel uit van het vroegere hoofdaltaar.
foto
Omschrijving: beeld van H. Laurentius
Kunstenaar: Cuypers & Stoltenberg Co (Roermond)
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: gepolychromeerd hout
Het verhaal:
.
foto
Omschrijving: beeld van H. Antonius van Padua
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: zandsteen
Het verhaal:
Antonius van Padua (Lissabon, 15 augustus 1195 – Padua, 13 juni 1231), geboren als Fernando Martins de Bulhões in een rijke, adellijke familie, was een minderbroeder die theoloog en kerkleraar was. Hij wordt als een belangrijke heilige beschouwd.
In katholieke kringen wordt Antonius aangeroepen om zoekgeraakte zaken terug te vinden met de volgende woorden: “Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik m’n … vind” of “Heilige Antonius, lieve sint, zorg dat ik m’n … vind” of “Sint Antonius, heilige man maak dat ik mijn … vinden kan”. Als het voorwerp is teruggevonden moet men de Heilige Antonius bedanken.
Weerspreuken:
– Als Sint-Antoon de zon doet schijnen, ziet de boer zijn zorgen verdwijnen.
– Is Sint-Antonius nat, dan drinkt de boer zich zat.
– Sint-Antonius schoon en helder, vult ’t vat en ook de kelder
Antonius wordt vaak afgebeeld met de volgende attributen: Evangelieboek, brood, peuter, Jezus, lelie, knielende ezel (in combinatie met monstrans).
foto
Omschrijving: beeld van H. Gerardus Majella
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: zandsteen
Het verhaal:
Gerardus Majella, oorspronkelijk Gerardo Maiella (Muro Lucano, 23 april 1726 – Caposele, 16 oktober 1755) is een rooms-katholieke heilige. Zijn naamdag is 16 oktober.
Majella werd in 1726 in Muro Lucano, nabij Napels, geboren als zoon van een kleermaker. In 1749 meldde hij zich bij de redemptoristen als lekenbroeder. Hier vervulde hij zonder tegenspraak eenvoudig werk. Hij werd bekend om het geduld waarmee hij beledigingen en pijnigingen onderging en om zijn liefdadigheidswerk.
Gerardus Majella had tijdens zijn leven vele visioenen. Verder staan verscheidene bovennatuurlijke verschijnselen, zoals genezingen, bilocatie (aanwezigheid op meerdere plaatsen tegelijkertijd), helderziendheid, profetieën en broodvermenigvuldigingen op zijn naam. Gerardus overleed in 1755 op 29-jarige leeftijd aan tuberculose in Caposele in Zuid-Italië.
Gerardus Majella is de patroonheilige van kleermakers, portiers en zwangere vrouwen. Hij werd in 1893 door paus Leo XIII zalig verklaard en in 1904 heilig verklaard door paus Pius X. Een aan hem gewijd Nederlands bedevaartsoord is het redemptoristenklooster van Wittem. In Overdinkel en het Drentse Barger-Oosterveld vindt elk jaar een processie ter ere van Gerardus Majella plaats. In Barger-Oosterveld is dat op de laatste zondag vóór het feest van Petrus en Paulus (29 juni).
foto
Omschrijving: beeld van H. Theresia van Lisieux
Hoogte: x meter
Jaar: 1923
Materiaal: zandsteen
Het verhaal:
.
foto
Omschrijving: houtsnijwerk
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: hout
Het verhaal:
Boven de biechtstoel is een timpaan van fraai houtsnijwerk die het thema vergeving draagt. De afbeelding toont de thuiskomst van de verloren zoon. De vader neemt zijn zoon weer liefdevol op in zijn gezin en vergeeft hem de uitspattingen in zijn losbandige leven. De hoofdpersoon is de Vader die zijn zoon omarmt en blij is met zijn thuiskomst. Het verhaal gaat eigenlijk om twee zonen. Zo is ook de hemelse Vader verheugd als wij ons toe keren naar zijn Vaderhuis, waar wij in liefde worden ontvangen. Te zien is dat het gemeste kalf wordt geslacht. (Lucas I5, II-21) Het is de gelijkenis van de barmhartige liefde van God de Vader, die de fouten vergeeft van ieder die spijt heeft over begane misstappen
foto
Omschrijving: icoontegels
Hoogte: x meter
Jaar:
Materiaal: hout
Het verhaal:
Op de consoles tussen de binten zijn 20 ruitvormige schildjes aangebracht met een voorstelling die verwijst naar een ambacht of onderwerp dat met de kerk als gebouw of als instituut te maken heeft. Uitleg schildjes:
1. De Pauselijke tiara, een pauselijke hoofdtooi van witte zijde, met drie boven elkaar geplaatste gouden kronen, symbool van de drievoudige pauselijke vaardigheid (van priester, koning en leraar) en twee afhangende wimpels (vroeger gebruikt bij de eigenlijke pauskroning en wanneer de paus na bijzondere plechtigheden de St. Pieter verliet.
2. Een vissersbootje, het scheepje van Petrus met het vaandel van de overwinning op de kruisdood in top.
3. Een staf met drievoudig kruis.
4. Een gouden en een zilveren sleutel, symbolen van de sleutels van het koninkrijk van God (de hemel).
5.Kroon en staf van de wereldlijke macht van de koning.
6. Helm, zwaard en lans van een soldaat van de wereldse macht.
7. Weegschaal, zwaard en bijlen van de justitie wijzend op een afgewogen oordeel en uitvoering van de doodstraf als hoogste straf in deze wereld.
8. Drie zilveren wapenschildjes van verwijzend naar de adellijke stand.
9. Een kardinaalshoed met staf van de hogere geestelijkheid.
10. Een bisschopsmijter met wimpels verbonden met het ambt van bisschop (opzieners – toezichthouders binnen een bisdom).
11. Het gereedschap van de tekenaar (architect, als ontwerper van het gebouw: de kerk).
12. Het gereedschap van de steenhouder voor het maken van bijzondere bouwelementen.
13. Het gereedschap van de timmerman (schaaf, hamer, beitel en nijptang) als ambachtsman bij de bouw van de kerk.
14. Hamer, beitels en winkelhaak van de beeldhouder.
15. Een bijenkorf met bijen, verwijzend naar de was, die gebruikt werd voor het maken van kaarsen.
16. Muziekinstrumenten ter opluistering van de liturgische vieringen.
17. Stenen en metseltroffel als ambacht van de metselaar.
18. Attributen van de smid, verwijzend naar het smeedwerk van het beslag op deuren en hengels.
19. Een sikkel en korenaren verwijzend naar de teler van het graan waarvan brood werd gebakken, ook eucharistisch brood.
20. Een viool met bladmuziek.
Omschrijving: beeld van
Hoogte: ca.
Materiaal: gepolychromeerd hout
Locatie: linker en rechter zijbeuk
Het verhaal:
.
Omschrijving: beeld van Heilige Familie (gedeeltelijk)
Hoogte: ca. 1,6 meter
Materiaal: gepolychromeerd hout
Locatie: achterin de kerk
Het verhaal:
Deze beeldengroep van Maria en Jozef is onderdeel van de Heilige Familie maar het is niet compleet. Kind Jezus is er tussen uit gehaald en staat voorin de kerk.
Omschrijving: beeld van Maria
Kunstenaar: atelier in Kevelaar
Hoogte: ca. 1,2 meter
Materiaal: gepolychromeerd hout
Locatie: achterin de kerk
Het verhaal:
Maria staat op een slang met een appel in de bek. De slang is het symbool van het kwaad, de appel in de bek van de slang verwijst naar de zondeval. Maria vertrapt de kop van een slang, de overwinning van de zonde. De beeltenis is grotendeels gebaseerd op de Openbaring van Johannes, waar staat: “Er verscheen een groot teken aan de hemel: een vrouw, bekleed met de zon, de maan onder haar voeten” (Openb. 12, 1) en het verhaal op van de zondeval uit Genesis, waar God tegen de slang zegt: “Vijandschap sticht ik tussen u en de vrouw, tussen uw kroost en het hare. Het zal uw kop bedreigen, en gij zijn hiel” (Gen. 3, 15).
Omschrijving: beeld van St. Laurentius van Rome
Hoogte: ca. 1,8 meter
Materiaal: gepolychromeerd hout
Het verhaal:
Het verhaal van St. Laurentius leest u hierboven bij de drie beelden van Hippolytus, Sint-Laurentius en Romanus.
Omschrijving: beeld van Heilig Hart van Jezus
Hoogte: ca. 1,8 meter
Materiaal: gepolychromeerd hout
Locatie: achterin de kerk
Het verhaal:
In de zeventiende eeuw had Margaretha Maria van Alacoque een aantal verschijningen, waarbij Jezus haar zijn Heilig Hart toont en haar een aantal beloftes deed voor degenen die het Heilig Hart in ere houden. Aan het eind van de negentiende eeuw bloeide de devotie voor Jezus Heilig Hart op. Het Hart van Jezus wordt in de kunst gewoonlijk afgebeeld als een geopende borstkas met daarin een bloedrood hart met een vlam. Het hart staat voor de persoon van Christus’ Leven en Lijden, terwijl de vlam de Liefde en Barmhartigheid representeert.
Omschrijving: beeld van Sint Franciscus van Assisi
Hoogte: ca. 1,5 meter
Materiaal: hout
Locatie: achterin de kerk
Het verhaal:
Franciscus is afgebeeld in habijt (of pij) van de door hem gestichte orde. Meestal is een pij donkerbruin of zwart gekleurd maar de camaldulenzers hebben een witte pij en worden de witte benedictijnen genoemd. De pij reikt tot de voeten en wordt bijeengehouden door een koord of leren riem. Hij heeft hij twee typische Franciscus attributen bij zich: een crucifix, voorwerp van devotie en een doodshoofd, een schedel als teken van zijn vroomheid.
Franciscus wordt vaak afgebeeld met voeten in sandalen, de handen gekruist op de borst en met het kruis in de handen.
Omschrijving: beeld van Antonius van Padua
Hoogte: ca. 1,7 meter
Materiaal: gips
Locatie: achterin de kerk
Het verhaal:
Antonius sloot zich in 1210 aan bij de augustijnen in Lissabon. In 1212 verhuisde hij naar Coimbra om niet langer door familieaangelegenheden gestoord te worden in zijn geestelijke ontwikkeling. Onder de indruk gekomen van de eerste martelaren van de minderbroeders sloot hij zich in 1220 bij hen aan. Hij trok naar Noord-Afrika om daar het christelijk geloof te verspreiden onder de moslims. Later was zijn werkterrein Frankrijk en Italië. Waarschijnlijk werd hij in 1222 te Forlì tot priester gewijd. Veel mensen vonden door zijn toedoen de weg naar het katholieke geloof. Op last van Franciscus van Assisi doceerde hij theologie aan zijn medebroeders. In 1227 benoemde Johannes Parenti, de toenmalige generaal-overste van de minderbroeders hem tot provinciaal van de Romagna in Italië, waar hij van 1222 tot 1224 al predikend had rondgetrokken. In 1230 vroeg en kreeg hij ontslag omdat zijn gezondheidstoestand verslechterde. Hij stierf in 1231 en werd nog geen jaar later door paus Gregorius IX heilig verklaard. In 1946 werd hij als ‘leraar van het evangelie’ tot kerkleraar uitgeroepen.
Antonius is de patroonheilige van de Franciscanen, verloren voorwerpen, vrouwen en kinderen, armen, bakkers, mijnwerkers, het huwelijk, reizigers en verliefden en patroon tegen schipbreuk, de pest en koorts. Men bad tot hem tijdens het zoeken en op sommige plaatsen keerde men zijn beeld zolang naar de muur tot datgene wat men zocht teruggevonden was.
Rond zijn graf in Padua is de basiliek Basilica di Sant’Antonio gebouwd.
In Lissabon zou het kerkje Santo António à Sé gebouwd zijn op de plaats waar Antonius werd geboren. Hij is een zeer geliefde heilige in de Portugese hoofdstad. Sinds 1934 is Antonius een beschermheilige van Portugal en 13 juni is er een officiële feestdag.
Antonius van Padua (Toontje van de verloren voorwerpen) wordt vaak afgebeeld in Franciscaanse pij, lelie in de rechterhand en op de linkerhand kind Jezus.
De tonsuur of kruisschering is kenmerkend voor een kloosterling, hij is daarmee clericus, iemand die een geestelijk erfdeel heeft ontvangen en opgenomen is in de geestelijke stand.
Omschrijving: beeld van paus Gregorius de Grote
Hoogte: ca. 80 cm
Jaar: 1924
Materiaal: hout
Locatie: boven tochtportaal achterin de kerk
Het verhaal:
De heilige Gregorius bijgenaamd de Grote, was de 64e paus van de Katholieke Kerk. Hij bekleedde het pontificaat van 590 tot aan zijn dood in 604 en geldt als een van de kerkvaders. Paus Bonifatius VIII verleende hem in 1295 de eretitel van kerkleraar. Zijn feestdag is 3 september in de rooms-katholieke kerk; de oosters-orthodoxe kerken en de oosters-katholieke kerken vieren zijn feestdag op 12 maart.
In de tijd van Gregorius leefde binnen de Kerk een strijd over de interpretatie van het Bijbelse verbod op beeldenverering (het Tweede Gebod in Exodus 20, 1:5). Gregorius hing de strekking aan dat het geen algemeen verbod op afbeeldingen betrof. Beroemd is zijn terechtwijzing in 600 van bisschop Serenus van Marseille, die afbeeldingen van heiligen had laten vernietigen wegens excessieve devotie. Hij schreef: Wat de Schrift is voor geletterden, zijn afbeeldingen voor analfabeten. Alles wat verder ging dan de strikte overdracht van de Bijbelse boodschap, zoals het illusionisme en de harmonische verhoudingen uit de oudheid, viel buiten de legitimatie en was feitelijk verwerpelijk. Zo was Gregorius van groot belang voor de figuratieve traditie in de Europese kunst.
In zijn linkerhand een open boek waar hij met de rechterhand naar wijst.
Omschrijving: beeld van H. Ambrosius van Milaan
Hoogte: ca. 80 cm
Jaar: 1924
Materiaal: hout
Locatie: boven tochtportaal achterin de kerk
Het verhaal:
De heilige Ambrosius van Milaan leefde in de vierde eeuw. Hij was een kerkvader, bisschop van Milaan en schreef veel werken over de Kerk.
Ambrosius is de patroonheilige van de imkers. Een legende vertelt dat boven de wieg van Ambrosius een zwerm bijen vloog. De bijen druppelden honing in de mond van de baby, vandaar dat men spreekt dat de redevoeringen van deze heilige “zoet als honing” waren. Zijn feestdag is op 7 december.
Hij wordt afgebeeld als bisschop (tabberd, mijter, staf) meestal met boek; naar aanleiding van zijn legende zeer vaak met een bijenkorf; soms met een geselroede (vooral vanwege het berispen van keizer Theodosius I); soms met beenderen in de hand (omdat hij de relieken van Gervasius en Protasius terugvond).
Omschrijving: beeld van H. Augustinus van Hippo
Hoogte: ca. 80 cm
Jaar: 1924
Materiaal: hout
Locatie: boven tochtportaal achterin de kerk
Het verhaal:
Augustinus van Hippo ook wel Sint-Augustinus genoemd was bisschop van Hippo, theoloog, filosoof en kerkvader. Hij wordt beschouwd als de belangrijkste kerkvader van het Westen. Tot zijn bekendste werken behoren de Confessiones en De civitate Dei.
Na zich in Thagaste een paar jaar in stilte met Bijbelstudie te hebben beziggehouden werd Augustinus in 391, tijdens een bezoek aan de havenstad Hippo, aldaar tegen zijn zin in 391 tot priester gewijd. In 395 tot werd hij gekozen tot medebisschop (met het recht van opvolging van de bisschop van Hippo Regius). Van 396 tot zijn dood in 430 was hij bisschop van de Kerk van Hippo Regius. Ook in die functie bleef hij een sober kloosterleven leiden in zijn bisschoppelijke woning.
Als bisschop stichtte hij een leefgemeenschap voor clerici. Voor deze geestelijken schreef hij Praeceptum. Deze Regel van Augustinus vormt nog altijd de basis voor kloosterordes van de mannelijke en vrouwelijke tak van de Reguliere kanunniken, de Augustijnen, de Norbertijnen, de Dominicanen en verschillende congregaties van Kruisheren die in de loop der geschiedenis ontstonden.
Als priester en bisschop werd Augustinus een gerenommeerd prediker. Er zijn bijna zeshonderd preken van hem overgeleverd, naar schatting 10% van het totale aantal preken dat hij heeft gehouden. Een deel van zijn predikend leven besteedde hij aan de bestrijding van de aanhangers van met name de andersdenkende (ketterse) stromingen van het manicheïsme, het donatisme en het pelagianisme. Vooral was hij pastoraal bewogen en bezorgd om het welzijn van de mensen die aan zijn zorg als bisschop waren toevertrouwd. Uit deze tijd resten zijn uitspraken “Met u ben ik christen, voor u ben ik bisschop” (in een preek over het bisschopsambt) en “Heb de zondaar lief, maar haat de zonde.”
Omschrijving: beeld van H. Hiëronymus van Stridon
Hoogte: ca. 80 cm
Jaar: 1924
Materiaal: hout
Locatie: boven tochtportaal achterin de kerk
Het verhaal:
Hiëronymus van Stridon was een schrijver, vertaler en kluizenaar in het vroege christendom. Hij wordt in het christendom vaak ook beschouwd als een kerkleraar, kerkvader en heilige. De Rooms-Katholieke Kerk rekent hem tot de vier grote kerkvaders van het Westen (zie beelden hierboven).
Omschrijving: glas-in-lood vensters
Afmeting: divers
Materiaal: glas-in-lood met gebrandschilderd glas
Locatie: links en rechts in het schip
Het verhaal:
De neogotische kerk heeft 17 mooie en grote glas-in-lood ramen. Ze zijn een bezienswaardigheid. De overige glas-in vensters hebben eenvoudig wit glas.
Kunst in de gemeente Breda 