Nassau-Baronie Monument Park Valkenberg

Het verhaal:
Bij de ingang van het stadspark staat het monument in neogotische stijl dat u iets vertelt over de wordingsgeschiedenis van de stad Breda, maar vooral over de Heren van de stad uit het Huis van Nassau en de band tussen Breda en het Huis van Nassau.
Op 3 juli 1905 werd het Nassau-Baronie-monument met veel feestelijk vertoon door Koningin Wilhelmina en prins Hendrik onthuld vanwege de 500-jarige band. Het monument herinnert aan het feit dat op 4-8-1404 Graaf Engelbert de eerste Bredase Nassau en zijn gemalin, Johanna van Polanen, werden ingehuldigd als Heer en Vrouwe van Breda. Sedert die dag fungeerden de Oranje Nassau’s als Heren van Breda.
De ontwerper is de welbekende architect dr. P.J.H. Cuypers, die onder meer het Rijksmuseum en het centraal station in Amsterdam ontwierp. Victor de Stuers was een goede bekende van Cuypers en grondlegger van onze huidige monumentenzorg. Bij het ontwerpen van het monument trad hij op als adviseur voor de teksten op de zuil.
In 2016 heeft het monument en opknapbeurt gehad, waardoor het weer fris bij staat. Het monument staat tegenwoordig opzichtig in het verlengde van de mooi gerenoveerde Willemstraat.
Van boven naar beneden is in vier lagen het volgende te zien:

• Een gekroonde Leeuw. In zijn rechter poot houdt hij een opgeheven zwaard, in zijn linkerpoot een wapenschild. De leeuw, die voor kracht staat, is het symbool van de Nassaus en werd later ook het symbool van Nederland.  De kantelen verwijzen waarschijnlijk naar het kasteel van Breda, de plek waar de familie Nassau heeft gewoond.
• 3 panelen met de inhuldiging van Engelbrecht van Nassau en Johanna van Polanen in Breda. Zij trouwden 1403. Het was de start van de Nassaudynastie in de Nederlanden. Eén paneel met de ‘blijde incomste’ met de Bredase bevolking. Op het tweede paneel komen Graaf Engelbert en zijn gemalin te paard de stad binnen. Op het derde paneel bieden de poorters de sleutel van de stad aan het koppel.
• 1 paneel met het wapen van Engelbrecht van Nassau – Johanna van Polanen, de tekst “CE SERA – MOI – NASSAU”(ik ben een Nassau) en daaronder de namen van de Heren van Breda: Engelbrecht I 1404-1443, Jan 1446-1475, Engelbrecht II 1475-1504, Hendrik 1504-1538, Reijnier 1539-1544, Willem I 1552-1584, Philips Willem 1609-1618, Maurits 1620-1625, Frederik Hendrik 1637-1647
• 1 paneel met het wapen van koningin Wilhelmina – prins Hendrik, de tekst “JE MAIN – TIEN – DRAI” (ik zal handhaven) en daaronder de namen van de Vorsten van Breda: Koningin Wilhelmina 1898-1962, Koning Willem III 1849-1890, Koning Willem II 1840-1849, Koning Willem I 1813-1843, Willem V 1766-1806, Will.Ka.Henr.Friso 1737-1751, Joh.Will.Friso 1711, Willem II 1668-1702, Willem II 1650-1650
• Daaronder een ring met 20 gekleurde gemeentewapens en de namen van de gemeentes die tot het bezit van de Nassau’s behoorden. Het komt voor een groot deel overeen met  de Baronie van Breda. Het betreft: Breda – Princenhage – Oosterhout – Teteringen -Terheijden – Gilze & Rijen – Dongen – Alphen c.a. – Klundert – Willemstad – Steenbergen – Wouw -Roosendaal – Baarle Nassau – Etten & Leur – Rucphen c.a. – Chaam – Rijsbergen – Zundert – Ginneken. Feitelijk is de afbeelding van Breda niet het gemeentewapen en ook niet de gemeentevlag van Breda. Bij het gemeentewapen wordt deze afbeelding vastgehouden door 2 gouden leeuwen die op een burcht staan. Daarboven staat een engel. De gemeentevlag komt overeen, maar is wel rechthoekig.
• Onder de gemeentewapens de teksten:
• “graaf engelbrecht van nassau en zyne gemalin
  johanna van polanen als heer en vrouw
  van breda gehuldigd 24 augustus 1404”
• “het doorluchtig vorstenhuis nassau-oranje
  ter eere door de ingezetenen van de
  baronie van breda opgericht 24 augustus 1904”
• “uit den bredaschen tak van het edele
  huis van nassau ontsproot neerlands
  roemruchtig vorstengeslacht”
• Onderaan rondom het monument de tekst:
  “3 juli mcmv – onthuld door h.m. wilhelmina koningin der nederlanden”

Naam: Nassau-Baronie-monument
Omschrijving: zuil met geschiedenis elementen
Kunstenaar: dr. Pierre J.H. Cuypers architect – RKD
Materiaal: van onder naar boven: ijzersteen, hardsteen en zandsteen
Hoogte: ca. 5 meter
Jaar: 1905
Opschrift: zie hieronder
Status: Rijksmonument 519034
Locatie: Valkenberg park N51 35.473 E4 46.763